Stawy, kałuże, małe jeziora, małe zbiorniki wodne i inne mniejsze tereny podmokłe często wydają się mało interesującymi siedliskami, jednak w rzeczywistości cechują się dużą bioróżnorodnością.
Istnieje wiele owadów, które żyją w wodach stojących lub płynących i mogą w nich spędzić cały cykl życiowy lub tylko fazę larwalną. Obecność niektórych owadów w środowisku wodnym jest bardzo ważna, ponieważ jest ona wyznacznikiem stopnia zanieczyszczenia akwenu.
Jak owady oddychają w wodzie
Niektóre owady ewoluowały, tak aby być w stanie wchłonąć tlen dostępny w wodzie, inne nadal potrzebują tlenu znajdującego się w powietrzu i muszą wyłaniać się nad powierzchnię wody, aby oddychać. Do tej ostatniej grupy należą płoszczycowate, zwane również skorpionami wodnymi. Pluskwiaki natomiast posiadają szczególną strukturę zwaną syfonem, który wysuwają nad powierzchnię wody, co umożliwia im pobieranie niezbędnego powietrza. U innych gatunków, owadów wodnych, powietrze jest zmagazynowane w pęcherzyku pod stwardniałymi skrzydłami (zwanymi elytra) np. u pływaka żółtobrzeżka, lub pod brzuchem, np. u pluskolca pospolitego. W przypadku tych owadów tlen przechodzi z wody do pęcherzyka powietrza, a następnie jest wchłaniany przez organizm. Larwy ważek i niektórych jętek wytworzyły specjalne narządy zwanymi przetchlinkami, które umożliwiają wchłanianie tlenu z wody.
Jak wspomniano powyżej, niektóre owady są związane z wodą przez cały okres życia, od jaja do stadium dorosłego, podczas gdy inne potrzebują wody tylko w stadium larwalnym. Zobaczmy kilka przykładów:
Skorpion wodny
Owad ten zawdzięcza swoją nazwę podobieństwu do skorpiona, które jest widoczne szczególnie w budowie rozwiniętych przednich kończyn (używanych do chwytania ofiary) i syfonu umieszczonego na odwłoku, który umożliwia im oddychanie. Samica tego gatunku składa jaja wiosną, na roślinności wodnej. Larwy po wylęgnięciu żyją w wodzie i zanim dorosną przechodzą 5 wylinień. Młode osobniki wyglądają tak samo jak osobniki dorosłe, tylko są mniejsze.
Pływak żółtobrzeżek
Samice tego gatunku składają jaja na liściach roślin wodnych. Proces ten może trwać nawet dziesięć tygodni. Larwa pływaka żółtobrzeżka wygląda zupełnie inaczej niż osobnik dorosły: larwy mają ciało wąskie i smukłe, a nie owalne i spłaszczone jak u postaci dojrzałej. W momencie ostatecznej metamorfozy w osobnika dorosłego, larwy pozostają ukryte w błocie stawu. Wszystkie etapy rozwoju tego gatunku odbywają się w wodzie.
Pluskolec pospolity
Owad ten pływa do góry nogami, „wiosłując” tylnymi nogami. Dorosły owad potrafi latać, dzięki czemu może przemieścić się z jednego zbiornika wodnego do drugiego. Wiosną samica składa jaja w łodygach roślin wodnych. Młode osobniki prowadzą wodny tryb życia i są podobne do dorosłego osobnika, jednak nie posiadają skrzydeł.
Jętki
Larwa tego gatunku żyje w wodzie, natomiast osobnik dorosły prowadzi lądowy tryb życia, który jest wyjątkowo krótki (1-2 dni). Larwy oddychają przez przetchlinki, intensywnie żerują i linieją linieją systematyczne zmieniając egzoszkielet. Młode osobniki żyją w błocie lub przyklejają się do skał na dnie zbiorników wodnych. Larwy posiadają tzw. „worki skrzydłowe”, które później przekształcą się w skrzydła, kiedy owad przyjmie postać dorosłą.
Chruścik
Owad ten zawdzięcza swoją nazwę, krótkim włoskom pokrywającym skrzydła dorosłych osobników. Larwy tego gatunku wykorzystują gruz, patyki, kamyki i fragmenty glonów obecne w środowisku wodnym, do zbudowania „mobilnego domu”, który zapewnia im ochronę. Tuż przed tym, jak larwa zamieni się w poczwarkę, zamyka przednie i tylne otwory schronienia, pozostawiając tylko niewielki otwór, przez który przepływa woda z tlenem potrzebnym do oddychania. Wewnątrz "mobilnego domu" następuje przemiana larwy w dorosłego osobnika. Postać dorosła chruścika, po przeobrażeniu, wydostaje się z wody i odlatuje.
Poszukiwanie wodnych owadów
Podwodny świat jest jednym z najbardziej fascynujących elementów przyrody. Jeśli dokładnie go zbadasz zauważysz, że jest on niezwykle atrakcyjny.
Wystarczy, że będziesz postępować zgodnie z tymi prostymi wskazówkami:
- Dokładnie badaj wszelkie zbiorniki wody: strumienie, stawy, baseny; nawet maleńka kałuża może być siedliskiem ciekawych form życia
- Zabieraj ze sobą sieć i kilka pojemników: fiolek, słoików, naczyń itp.
- Zanurz siatkę i bardzo delikatnie ułóż ją na dnie zbiornika wodnego
- Wyciągnij siatkę i włóż wszystko co złapałeś do różnych pojemników
- Teraz wystarczy rozpocząć oglądanie!
