Ważki to jedne z najbardziej fascynujących owadów, które można obserwować w pobliżu kałuż, stawów, jezior, strumieni, rzek czy podmokłych łąk. Należą do rzędu Odonata, a do ich cech charakterystycznych zaliczamy:
- długi i smukły tułów podzielony na 11 segmentów;
- 4 skrzydła, zazwyczaj przezroczyste, o charakterystycznych grubych i cienkich żyłkach, Skrzydła te mogą poruszać się niezależnie od siebie, dzięki czemu owad potrafi latać do przodu i do tyłu;
- bardzo dobrze rozwinięte i złożone oczy, które sprawiają, że ważka zauważy każdy ruch;
- krótkie czułki;
- efektowne i lśniące ubarwienie, zwykle niebieskie, fioletowe, zielone, brązowe, szkarłatne, różowe, czerwone, żółte; często wielobarwne;
- rozwinięte i wygięte do przodu nogi, używane do przysiadania i wspinania się po roślinach.
Ważki dzielą się na:
Zygoptera
Termin ten oznacza podobne skrzydła. Rodzaj znany również jako ważki równoskrzydłe, które w trakcie odpoczynku trzymają skrzydła złożone nad odwłokiem. Ich oczy są oddalone od siebie i umieszczone po obu stronach głowy.
Anisoptera
Termin ten oznacza różne skrzydłaWażki z tego rodzaju posiadają przednie skrzydła większe od tylnych. Ich skrzydła pozostają rozłożone nawet podczas odpoczynku. Ważki należące do tej grupy latają sprawniej niż ważki równoskrzydłe.
Owady te posiadają dwoje dużych oczu umieszczonych obok siebie.
Drapieżnik numer jeden
Zarówno larwy ważki, jak i osobniki dorosłe, są bardzo zręcznymi drapieżnikami.
Larwa, która prowadzi wodny tryb życia (patrz informacje o cyklu życiowym), zwykle czai się w błocie lub pośród roślinności jeziora, czekając na odpowiedni moment, aby złapać zdobycz. W tym celu wykorzystuje tzw. maskę, czyli zawiasową wargę, która w momencie ataku jest wyrzucana, aby szybko schwytać ofiarę. Larwy ważek żerują na jętkach i ochotkowatych, mięczakach, kijankach, larwach traszki w jej wczesnych stadiach rozwoju, drobnym narybku (młode ryby), a także na innych ważkach.
Natomiast dorosła ważka prowadzi latający tryb życia: chwyta i pożera swoją ofiarę w locie, przeprowadza szybki i wyjątkowo cichy atak, który udaje się w 95% przypadków. Posiada aparat gębowy przystosowany do żucia ofiar, charakteryzujący się mocnymi ząbkowanymi żuchwami. Umiejętność ta sprawia, że ważka jest jednym z najgroźniejszych drapieżników w przyrodzie. Głównymi ofiarami dorosłych ważek są komary, motyle, jętki i chruściki.
Cykl życiowy
Cykl życiowy ważek jak i wielu innych owadów dzieli się na fazę powietrzną (postać dorosła) i fazę wodną (larwa): przyjrzyjmy się temu dokładniej!
Podczas kopulacji, samiec chwyta samicę i przyjmują dziwną pozycję, która kształtem przypomina serce. Samica składa jaja w wodzie, pozostawiając je w roślinności. W okresie od 2 tygodni do kilku miesięcy, w zależności od gatunku, z jaj wylęgają się larwy, które dalej rozwijają się w wodzie. Zanim larwy wydostaną się z wody linieją kilka razy. i rozpoczyna się ich metamorfoza w postać dorosłą: wylinka pokrywająca larwę wysycha i pęka na wysokości odwłoka. Ważka wychodzi z wylinki, rozpościera skrzydła i rozciąga brzuch, osiągając jej ostateczny rozmiar. Proces ten może trwać od kilku minut do około dwóch godzin.
Bioindykator
Ważki są uważane za biologiczne wskaźniki czystego środowiska. Żyją w czystej wodzie, dlatego zmniejszenie ich liczby lub ich całkowity brak w strumieniu, jeziorze lub innym zbiorniku może sugerować pogorszenie jakości wody.
